Stikstof? PFAS? Hoe nu verder?
Halverwege vorig jaar verscheen er een uitgebreid rapport van het Economisch Instituut voor de Bouw (EIB) met als titel ‘Trends en ontwikkelingen in de afbouw, 2018-2023’. Het rapport werd gepresenteerd door EIB-directeur Taco van Hoek tijdens de AfbouwVakdag. Volgens Van Hoek groeit de afbouw de komende vijf jaar gestaag verder, maar niet zonder slag of stoot. Wat dat laatste betreft lijkt het erop dat Van Hoek een voorziene blik op de toekomst had. De bouwsector en daaraan gekoppelde afbouwsector krijgt het de afgelopen periode keer op keer voor zijn kiezen.
Stikstof
In eerste instantie wordt de bouw getroffen door het overheidsbeleid als het gaat om het terugdringen van de stikstofuitstoot. De overheid heeft besluiten genomen om hun beloften die zij hebben gemaakt bij het klimaatakkoord na te kunnen komen. Natuurlijk is het belangrijk om de stikstofuitstoot terug te dringen om er voor te zorgen dat er nog een wereld is waar in de volgende generatie plezierig en gezond kan leven. Maar is er voor de stikstofproblematiek geen mondiale oplossing nodig? Die kan immers niet alleen door de Nederlandse overheid opgelost worden! Het gevolg is dat boeren en bouwers massaal afreizen naar Den Haag om hun grieven kenbaar te maken.
Achtergrond stikstofproblematiek
Stikstof zelf is niet zo zeer het probleem. Stikstof zit immers van nature al in de lucht. Het echte probleem ligt bij de stikstofverbindingen die ontstaan bij een verbranding op hoge temperatuur. Bijvoorbeeld in de landbouw, industrie en het verkeer. Sinds de jaren 90 is de uitstoot van stikstofverbindingen ongeveer gehalveerd. We zijn dus goed op weg, zou je denken. Het probleem is dat de stikstof die al in het milieu terecht is gekomen er niet zomaar weer uit verdwijnt. Dat kan decennia duren. Daarnaast stoot Nederland regelmatig meer stikstofverbindingen uit dan het emissieplafond dat is vastgesteld door Europese Unie.
Richtlijnen stikstofproblematiek
Vorig jaar zette de Raad van State een streep door het Nederlandse beleid op het gebied van stikstofuitstoot. Het voldeed niet aan de Europese richtlijnen. In totaal werden 18.000 projecten geraakt door de stikstofuitspraak. In de stikstofuitspraak van de RvS staat onder meer dat bedrijven in Nederland pas mogen bouwen als ze een stikstofplan hebben. Er mag pas worden gestart met projecten als kan worden bewezen dat de natuur in de omgeving er geen last van heeft. Die bewijslast is erg lastig, omdat er vrijwel altijd wel stikstof vrijkomt. Vorig jaar maakte het kabinet bekend onder welke voorwaarden de vergunningen weer verleend zouden mogen worden. De provincies publiceerden vervolgens de concrete invulling van deze voorwaarden, zodat bedrijven en organisaties die een vergunning aanvragen weten waar ze aan moeten voldoen. Provincies hebben gezegd dat ze alleen vergunningen verlenen als bedrijven stikstof uit een gebied halen wanneer een bepaalde ontwikkeling zorgt voor een toename van stikstof. Per saldo moet de toename in het gebied dus nul zijn. We volgen de ontwikkelingen op de voet en hopen dat er snel weer overal gebouwd kan worden.
PFAS
En dan heeft de bouwsector ook nog te maken met het stilleggen van tientallen bouwprojecten en baggerwerkzaamheden omdat er PFAS in de grond zit. PFAS is de afkorting van een groep van meer dan 6000 chemische stoffen en staat voor Per- en PolyFluorAlkyl Stoffen. Ze worden al decennia in allerlei producten gebruik waaronder verf, blusschuim, pannen en cosmetica. De stoffen zijn moeilijk biologisch afbreekbaar en hopen zich door emissies op in grond of rivieren. Deze chemische stof, iets anders dus dan stikstof, gebruiken we al jaren, maar is nu een probleem door aangescherpte regels. En die gooien een hoop roet in het eten van de bouwers. Iedereen die iets met grond van doen heeft, heeft er last van. Dus producenten van zand en grind, grondverwerkingsbedrijven, transportbedrijven die grond vervoeren, bouwbedrijven en hoveniers zijn de dupe. Branchevereniging Bouwend Nederland trok in augustus 2019 al aan de bel en stuurde een brandbrief aan de staatssecretaris, omdat opdrachtgevers uit voorzorg projecten uitstelden of niet aanbesteden. Resultaat: nog meer banen en omzet in de bouwsector staan op de tocht.
Joep Rats van de brancheorganisatie Bouwend Nederland vindt dat er noodwetgeving moet komen om te voorkomen dat bouwbedrijven ten onder gaan door de stikstofuitspraak. Dat zei hij onlangs op BNR Nieuwsradio. Volgens Rats zijn er wel oplossingen denkbaar, vooral als de korte en de langere termijn uit elkaar worden gehaald. Maar dat kan alleen als de Rijksoverheid de regie neemt, luidt zijn betoog.
Met vriendelijke groeten, Het team van Nedprofielen
